Franchising Nedir?

Franchising nedir? Bir işletme modelidir. Bu modelde, bir işletme (franchisor), başka bir kişi veya işletmeye (franchisee) kendi markasını, iş modelini ve destek hizmetlerini kullanma hakkı verir. Franchisee, franchisor’ın belirlediği kurallar ve standartlar çerçevesinde iş yapar. İşte franchising hakkında daha detaylı bilgi:

Franchising Nedir?

Franchise Terimleri

Franchise pazarlama sistemine dahil olmayı planlıyorsanız veya bu konuda uzmanlaşmak istiyorsanız, belirli terimlerin anlamlarını bilmeniz önemlidir. İşte franchise ile ilgili başlıca terimler ve açıklamaları:

• Know-how: Bir şeylerin nasıl yapılacağına ilişkin pratik bilgi ve beceridir. Bu bilgi, franchise veren tarafından franchise alana aktarılır.
• Franchisee (Franchise Alan): Franchise sistemine katılan ve belirli şartlar altında markayı ve iş modelini kullanma hakkı alan kişi veya şirkettir.
• Franchisor, Franchiser (Franchise Veren): Sistemin ve markanın haklarına sahip olan, bu hakları franchise antlaşması ile üçüncü yatırımcılara kullandıran kişi veya kuruluştur.
• Area Franchisee: Belirli bir coğrafi bölgede franchise verme hakkını elde eden kişi veya kuruluştur. Bu kişi veya kuruluş, o bölgedeki franchise fırsatlarını yönetir ve geliştirir.
• Sub-franchisee: Area franchise alan kişi veya kuruluş tarafından belirli bir işletme için sistemi ve markayı kullanma hakkı verilen kişi veya kuruluştur.
• Franchise Fee (Franchise Giriş Bedeli): Franchise alanın sisteme girmek için franchise verene ödediği başlangıç bedelidir. Bu ücret, franchisee’nin markayı kullanma ve iş modeline erişim hakkını elde etmesini sağlar.
• Franchise Kullanım Bedeli (Royalty): Franchise alanın, franchise verene düzenli olarak ödediği ücrettir. Bu ücret, genellikle satış yüzdesine bağlı olarak hesaplanır, ancak sabit bir ücret de olabilir.
• Master Franchisee (Master Franchise Alan): Bir markanın genellikle bir ülke genelinde temsil hakkını alan kişi veya kuruluştur. Master franchisee, kendi bölgesinde alt franchise’ler verebilir.
• Franchise Sözleşmesi: Franchise veren ile alan arasında düzenlenmiş, tarafların hak ve sorumluluklarını belirleyen yasal belgedir.
• Franchise El Kitabı: Franchise veren tarafından belirlenmiş kuralların ve operasyonel süreçlerin yazılı olduğu uygulama kitabıdır. Franchisee’nin işini nasıl yürüteceğine dair rehberlik sağlar.
• Franchise Disclosure Document (Franchise Açıklama Belgesi): Franchise alan ile veren arasındaki iş ilişkisinin nasıl yürütüleceğine dair net bilgi sunar. Bu belge, franchise sistemine dair mali bilgiler, yasal sorumluluklar ve operasyonel detayları içerir.

Bu terimlerin anlaşılması, franchise sistemine katılmayı veya bu konuda uzmanlaşmayı planlayanlar için temel bir gerekliliktir. Franchise dünyasında başarıya ulaşmak için bu kavramların ne anlama geldiğini ve nasıl uygulandığını bilmek büyük önem taşır.

Franchising Sisteminin Franchisee için Avantajları

• Kanıtlanmış İş Modeli: Franchisee, daha önce denenmiş ve başarısı kanıtlanmış bir iş modelini kullanır. Bu sayede, iş kurma riskleri önemli ölçüde azalır.
• Tanınmış Marka: Tanınmış bir markanın altında işletme yapma avantajına sahip olur. Bu, müşteri güveni ve sadakatini artırır.
• Ulusal ve Uluslararası Standartlar: Franchisee, franchisor’ın belirlediği ulusal veya uluslararası standartlara sahip olur. Bu, ürün ve hizmet kalitesinin tutarlı olmasını sağlar.
• Sürekli Müşteri Akışı: Tanınmış markaların sağladığı sürekli müşteri akışı, franchisee’nin iş hacmini artırır.
• Eğitim ve Destek: Franchisee, franchisor tarafından sağlanan eğitim ve uzman personel desteğinden yararlanır. Bu, işletmenin verimli bir şekilde yönetilmesini sağlar.
• Mali ve Hukuk Danışmanlığı: Franchisee, franchisor’ın mali ve hukuk danışmanlarından faydalanarak işletmesini daha güvenli ve yasalara uygun şekilde yönetir.
• Araştırma ve Geliştirme: Franchisee, franchisor’ın sürekli olarak yaptığı araştırma ve geliştirme çalışmalarından yararlanır. Bu sayede, işletme sürekli olarak yeniliklerle desteklenir.
• Reklam ve Tanıtım Desteği: Franchisor’ın merkezi reklam ve tanıtım kampanyaları, franchisee’nin reklam ve tanıtım giderlerini azaltır ve daha geniş bir kitleye ulaşmasını sağlar.

Franchising Sisteminin Franchisee için Dezavantajları

• Yaratıcılığın Kısıtlanması: Franchisee, franchisor’ın belirlediği işletme görünümü, personel yönetimi ve fiyat politikaları gibi kurallara uymak zorundadır. Bu durum, franchisee’nin yaratıcılığını kısıtlayabilir.
• Gelir Paylaşımı: Sözleşme aşamasında yeterli araştırma yapılmadığında, kazancın önemli bir kısmının franchisor’a gitmesi, franchisee için dezavantaj olabilir.
• Giriş Aidatları: Franchise giriş aidatlarının yüksek olması, başlangıç maliyetlerini artırır.
• Zorunlu Ürün Tedariki: Franchisor’dan alınması zorunlu bazı ürünlerin piyasadan daha pahalı olması, franchisee’nin maliyetlerini artırabilir ve karlılığını düşürebilir.

Franchising Sisteminin Franchisor için Avantajları

• Kârlı Büyüme: Franchisee’lerin yaptığı royalty ve diğer ödemeler, franchisor’ın yeni yatırım yapmadan kârını artırmasını sağlar.
• Düşük Maliyetle Büyüme: En az maliyetle büyüme ve gelişme sağlanır. Bu, verimlilik ve iktisadilik artışını beraberinde getirir.
• Hızlı ve Selektif Dağıtım: Hızlı ve seçici bir dağıtım ağı kurarak, pazar payını artırır.
• Sürekli Bilgi Akışı: Pazar hakkında hızlı ve sürekli bilgi akışı sağlanır. Bu, pazar trendlerine hızlıca uyum sağlanmasına yardımcı olur.

Franchising Sisteminin Franchisor için Dezavantajları

• Aidat Tahsilat Problemleri: Sisteme giriş aidatlarının tahsil edilememesi, franchisor için mali kayıplara yol açabilir.
• Marka İtibarı Riski: Franchisee’lerin hatalı faaliyetleri, başarılı ve kaliteli bir markanın itibarına zarar verebilir. Bu nedenle sıkı bir denetim gereklidir.
• Denetim Zorunluluğu: Franchisee’lerin faaliyetlerinin düzenli olarak denetlenmesi gerekir. Örneğin, bir franchisee’nin kötü yönetimi veya çalışan sorumsuzluğu, markaya karşı büyük bir tepkiye yol açabilir.

Franchisor, franchisee’lerin performansını yakından izlemeli ve gerektiğinde müdahale etmelidir. Bu, markanın bütünlüğünü ve itibarını korumak için kritik öneme sahiptir.

Franchise Veren Firmalar

Franchising, işletmelerin marka değerlerini genişletmek ve büyümek için sıklıkla başvurdukları bir yöntemdir. Dünyada ve Türkiye’de birçok sektörün lideri konumundaki firmalar, franchise vererek büyüme stratejilerini sürdürmektedir. İşte çeşitli sektörlerde franchise veren bazı önemli firmalar:

Gıda ve İçecek Sektörü

1. McDonald’s: Dünyanın en büyük fast-food zincirlerinden biri olan McDonald’s, dünya genelinde binlerce franchise şubesine sahiptir.
2. Burger King: McDonald’s’ın en büyük rakiplerinden biri olan Burger King de global ölçekte franchise vermektedir.
3. Starbucks: Kahve zinciri denince akla gelen ilk isimlerden biri olan Starbucks, dünya genelinde birçok franchise şubesi ile hizmet vermektedir.
4. Domino’s Pizza: Pizza sektöründe lider firmalardan biri olan Domino’s, global franchise ağı ile dikkat çekmektedir.
5. KFC: Tavuk ürünleriyle ünlü fast-food zinciri KFC, dünya genelinde franchise veren firmalar arasında yer alır.

Perakende Sektörü

1. 7-Eleven: Küçük market zinciri 7-Eleven, dünya genelinde binlerce franchise şubesine sahiptir.
2. Carrefour: Büyük perakende zinciri Carrefour, farklı ülkelerde franchise veren firmalardan biridir.
3. Sok Marketler: Türkiye’de faaliyet gösteren Şok Marketler, franchise modeli ile genişlemektedir.
4. BİM: Türkiye’nin en büyük indirim market zincirlerinden biri olan BİM, franchise sistemi ile büyümektedir.

Otelcilik ve Konaklama

1. Marriott International: Dünyanın en büyük otel zincirlerinden biri olan Marriott, birçok otelini franchise modeli ile işletmektedir.
2. Hilton Hotels & Resorts: Global otel zinciri Hilton, franchise sistemi ile dünya genelinde faaliyet göstermektedir.
3. Wyndham Hotels & Resorts: Dünya genelinde birçok franchise oteli bulunan Wyndham, bu sektörde önde gelen firmalardan biridir.

Eğitim ve Danışmanlık

1. Kumon: Eğitim sektöründe faaliyet gösteren Kumon, dünya genelinde franchise veren eğitim merkezleri ile ünlüdür.
2. Helen Doron Early English: Erken yaş İngilizce eğitimi konusunda uzmanlaşmış olan Helen Doron, franchise modeli ile dünya genelinde hizmet vermektedir.
3. Wall Street English: Dil eğitimine odaklanan Wall Street English, franchise sistemi ile dünya genelinde genişlemektedir.

Sağlık ve Güzellik

1. GNC: Vitamin ve besin takviyeleri satışı yapan GNC, franchise modeli ile global ölçekte faaliyet göstermektedir.
2. Curves: Kadınlara özel spor salonu zinciri Curves, franchise veren firmalar arasında yer almaktadır.
3. SantePlus: Türkiye’de sağlık ve güzellik alanında hizmet veren SantePlus, franchise modeli ile büyümektedir.

Türkiye’den Franchise Veren Firmalar

1. Baydöner: Döner sektöründe Türkiye’nin önde gelen firmalarından biri olan Baydöner, franchise sistemi ile genişlemektedir.
2. Simit Sarayı: Geleneksel Türk simidini dünya çapında tanıtan Simit Sarayı, franchise modeli ile büyümektedir.
3. BigChefs: Restoran zinciri BigChefs, Türkiye’de ve yurt dışında franchise vererek faaliyet göstermektedir.
4. Mado: Dondurma ve kafe sektöründe tanınmış bir marka olan Mado, franchise veren firmalar arasında bulunmaktadır.
5. Tatlıcı Tombak: Türkiye’nin sevilen tatlı markalarından biri olan Tatlıcı Tombak, franchise sistemi ile büyümektedir.

Franchise almayı düşünen yatırımcılar, bu firmaların franchising koşullarını, franchise bedellerini ve destek paketlerini detaylı bir şekilde araştırmalı ve kendilerine en uygun olan firmayı seçmelidir.